Prof. XUE Týan we Hytaýyň Ylym we Tehnologiýa Uniwersitetiniň (USTC) professory MA uqukýanyň ýolbaşçylygyndaky gözleg topary, birnäçe gözleg toparlary bilen bilelikde, infragyzyl kontakt linzalary (UCL) arkaly adamlara ýakyn infragyzyl (NIR) spatiotemporal reňk görüşini üstünlikli üpjün etdi. Bu gözleg 2025-nji ýylyň 22-nji maýynda (EST) Öýjükde onlaýn neşir edildi we Täzelikler neşirinde ýerleşdirildiÖýjükli metbugat.
Tebigatda, elektromagnit tolkunlar tolkun uzynlygynyň giň diapazonyny öz içine alýar, ýöne adamyň gözi diňe görünýän ýagtylyk diýlip atlandyrylýan dar bölegi duýup bilýär we spektriň gyzyl ujundan NIR ýagtylygyny bize görünmeýär.
1-nji surat. Elektromagnit tolkunlar we görünýän ýagtylyk spektri (Prof. XUE toparynyň suraty)
2019-njy ýylda prof. Şeýle-de bolsa, adamda intrawitreal sanjymyň çäkli ulanylmagy sebäpli bu tehnologiýa üçin esasy kynçylyk, NIR ýagtylygyny ynsana invaziv däl usullar arkaly kabul etmekden ybaratdyr.
Polimer kompozitlerinden ýasalan ýumşak aç-açan kontakt linzalary geýip bolýan çözgüdi üpjün edýär, ýöne UCL-leri ösdürmek iki esasy kynçylyk bilen ýüzbe-ýüz bolýar: ýokary konwersiýa nanopartikullarynyň (UCNPs) dopingini talap edýän ýokary öwrülişik ukybyna ýetmek we ýokary aç-açanlygy saklamak. Şeýle-de bolsa, nanopartikullary polimerlere goşmak, optiki häsiýetlerini üýtgedýär, ýokary konsentrasiýany optiki aýdyňlyk bilen deňleşdirmegi kynlaşdyrýar.
UCNP-leriň ýerüsti üýtgemegi we refraktiw-indeks bilen gabat gelýän polimer materiallaryny barlamak arkaly gözlegçiler, görünýän spektrde 90% -den gowrak aç-açanlygy saklamak bilen 7–9% UCNP integrasiýasyna ýetýän UCL-leri döretdiler. Mundan başga-da, UCL-ler kanagatlanarly optiki öndürijiligi, gidrofilligi we biokompatibilligi görkezdi, synag synaglary netijesinde murin modelleriniň we adam geýýänleriň diňe bir NIR ýagtylygyny tapyp bilmeýändigini, wagtlaýyn ýygylyklaryny hem tapawutlandyryp biljekdigini görkezdi.
Has täsir galdyryjy zat, gözleg topary adaty UCL-leriň diňe ulanyjylara NIR suratlaryna gödek düşünmegi üpjün edýän çäklendirmäni ýeňip geçmek üçin UCL-ler bilen birleşdirilen we optimal optiki şekillendiriş ulgamyny taslady. Bu öňe gidişlik, ulanyjylara görünýän NIR şekillerini has aýdyň tanamaga mümkinçilik berýän görünýän ýagtylyk görüşi bilen deňeşdirip boljak giňişlikdäki NIR şekillerini duýmaga mümkinçilik berýär.
Tebigy gurşawda köppektral NIR ýagtylygynyň giňden ýaýramagynyň öňüni almak üçin gözlegçiler adaty UCNP-leri trihromatiki UCNP-ler bilen çalşyp, ulanyjylara üç dürli NIR tolkun uzynlygyny tapawutlandyrmaga we has giň NIR reňk spektrini duýmaga mümkinçilik berýän trihromatiki öwrülişik kontakt linzalaryny (TUCL) ösdürdiler. Reňk, wagtlaýyn we giňişlik maglumatlary birleşdirmek bilen, TUCL-lar köp ölçegli NIR kodlanan maglumatlary takyk tanamaga mümkinçilik berdi, spektral saýlama we päsgelçiliklere garşy mümkinçilikleri hödürledi.
2-nji surat. TUCL-ler bilen birleşdirilen geýilýän äýnek ulgamynyň üsti bilen görünýän we NIR yşyklandyrylyşynda dürli nagyşlaryň (dürli şöhlelendirilen spektrli simulirlenen şöhlelendiriji aýnalar) reňk görnüşi. (Prof. XUE toparynyň suraty)
3-nji surat. UCL-ler wagtlaýyn, giňişlik we hromatiki ölçeglerde adamda NIR ýagtylygyny duýmaga mümkinçilik berýär. (Prof. XUE toparynyň suraty)
UCL-ler arkaly adamlarda NIR görmek üçin geýip bolýan çözgüdi görkezen bu gözleg, NIR reňk görmek üçin düşünjäni subut etdi we howpsuzlyk, ýasama garşy we reňk görüş ýetmezçiligini bejermekde geljegi uly goşundylary açdy.
Kagyz baglanyşygy:https://doi.org/10.1016/j.cell.2025.04.019
(Awtory: XU Yehong, SHEN Sinýi, ZHAO Zheqian tarapyndan redaktirlendi)
Iş wagty: Iýun-07-2025